استیبل کوین یا ارز دیجیتال پایدار یکی از انواع ارزهای دیجیتال است که در چند سال اخیر روانه بازار شده است. از معروف ترین استیبل کوین ها می توان به دلار تتر اشاره کرد. از این ارز بیش تر به عنوان ارز متقابل در معاملات کریپتوکارنسی (اکثرا در صرافی های بین المللی) استفاده می شود.
اما Stablecoinها علاوه بر قرار گرفتن در سمت متقابل معاملات و کنترل اثر نوسانات ارزها در برابر یکدیگر، کاربردهای مهم دیگری نیز دارند. در این مقاله به معرفی کامل Stablecoin می پردازیم و کاربردهای این ارزها را بیان می کنیم. همچنین انواع تکنولوژی ارزهای پایدار را بررسی می کنیم و محبوب ترین ارزهای موجود در بازار، که ارزش ثابتی دارند را معرفی می کنیم. پس اگر می خواهید اطلاعات کاملی در رابطه با ارزهای استیبل به دست بیاورید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
استیبل کوین (Stablecoin) چیست؟
Stablecoin نوعی ارز دیجیتال است که در ابتدا با هدف حفظ ارزش ثابت (بدون نوسان بودن) طراحی شد. هدف اولیه ایجاد این ارزها حفظ ثبات و ارزش دارایی افراد در صرافی ها بود. اما به مرور زمان ارزهای پایدار کاربردهای مهم تری نیز پیدا کردند. Stablecoinها در ابتدا سعی داشتند تا تأثیر نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتال را در معاملات به حداقل برسانند. اما اکنون این ارزها تلاش می کنند تا راه خود را به حوزه امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) و بانکداری معمولی باز کنند؛ هزینه پرداخت ها را کاهش بدهند و از حجم فشار آنها کم کنند.
استیبل کوین ها برای حفظ ارزش نیاز به پشتوانه دارند. پشتوانه برخی از این ارزهای پایدار دلار، یورو، طلا یا سایر ارزهای دیجیتال است. ارزهای پایدار ارزش خود را نسبت به ارز یا دارایی پشتوانه شان ثابت نگه می دارند. به عبارت دیگر ارزش استیبل کوین ها فقط نسبت به ارز یا دارایی خاصی ثابت است. برای مثال در Stablecoin تتر که پشتوانه آن دلار آمریکا است، ارزش این ارز نسبت به دلار ثابت است. اما اگر قیمت دلار در برابر سایر ارزهای ملی دستخوش تغییر شود، قیمت Tether هم به همان نسبت تغییر خواهد کرد.
در ادامه انواع پشتوانه مورد استفاده در ارزهای پایدار را بررسی می کنیم.
انواع Stablecoin بر اساس نوع پشتوانه
استیبل کوین ها بر اساس پشتوانه ای که دارند به دسته های زیر تقسیم می شوند:
- Stablecoin های متمرکز (با پشتوانه ثابت)
- Stablecoin با پشتوانه ارز فیات
- Stablecoin با پشتوانه کالای با ارزش (در اکثر موارد طلا)
- Stablecoin های نیمه متمرکز یا غیرمتمرکز (مبتنی بر بلاکچین)
- Stablecoin با پشتوانه رمز ارز
- Stablecoin الگوریتمی
- رپد توکن ها
در ادامه هر یک از انواع ارزهای پایدار را معرفی می کنیم.
استیبل کوین با پشتوانه ارز فیات
در ارزهای پایداری با پشتوانه پول فیات، به ازای ارائه هر کوین جدید به بازار، یک واحد از ارز فیات به خزانه آن ارز ثابت افزوده خواهد شد. معمولا ارزهای قوی مثل دلار آمریکا، یورو و ین (اصطلاحا ارزهای ماژور) به عنوان پشتوانه این ارزها در نظر گرفته می شوند. ارزهایی که دامنه نوسان زیادی نسبت به سایر ارزهای قدرتمند دنیا ندارند.
در واقع استیبل کوین هایی با پشتوانه پول فیات، اعتبار خود را از اعتبار صادرکننده ارز فیات دارند و این بانک مرکزی کشور ارائه دهنده است، که از ارزش ارز ثابت ارائه شده، محافظت می کند.
مهم ترین استیبل کوینی که در این دسته قرار دارد تتر (USDT) است که به عنوان ارز پیروی برتر، در اکثر صرافی ها استفاده می شود. از دیگر استیبل کوین هایی که در این دسته قرار دارند می توان به BUSD (استیبل کوین بایننس) و USDC (USD Coin) اشاره کرد.
استیبل کوین با پشتوانه دارایی
استیبل کوینی که با دارایی پشتیبانی می شود، شبیه به نوع با پشتوانه فیات است؛ با این تفاوت که کالای فیزیکی از جمله طلا را به عنوان پشتوانه نگهداری می کند. کوین های متمرکز با پشتوانه کالا، از دارایی های ملموس و با ارزش واقعی به عنوان پشتوانه استفاده می کنند. طلا، ملک و سایر فلزات ارزشمند، متداول ترین کالاهایی هستند که به عنوان وثیقه استیبل کوین استفاده می شوند.
عموماً این دسته از Stablecoinها، در یک مکان شناخته شده ذخیره می شوند و به صورت دوره ای تحت حسابرسی های معتبر بین المللی قرار می گیرند.
طبیعتا ارزش ارز استیبل کوین با افزایش و کاهش ارزش طلا تغییر پیدا می کند. اما نوسان آن به نسبت بسیار کم است. حتی بسیاری از افرادی که قصد سرمایه گذاری بر روی املاک دارند از استیبل کوین هایی با پشتوانه ملکی به عنوان راهی برای سرمایه گذاری بلندمدت یاد می کنند.
یکی از نمونه های مشهور ارز ثابت با پشتوانه دارایی، تتر گلد (XAUT) است. از نمونه های دیگر استیبل کوین های با پشتوانه دارایی می توان به پکس گلد (Pax Gold) و دیجیکس گلد (Digix Gold) اشاره کرد.
Stablecoin با پشتوانه ارز دیجیتال
استیبل کوین های مبتنی بر ارز دیجیتال یک یا چند ارز دیجیتال معتبر را به عنوان پشتوانه در نظر می گیرند. از آنجایی که ارزهای دیجیتال نوسان بسیاری زیادی دارند، این استیبل کوین ها وام هایی با وثیقه مازاد بسیار زیاد ارائه می دهند و از وام گیرندگان می خواهند توکن های خود را در قراردادهای هوشمند قفل کنند. در صورتی که ارزش وثیقه بیش از حد کاهش یابد، توکن های وثیقه نقد می شوند تا از ضرر بیش تر جلوگیری شود.
یکی از معروف ترین استیبل کوین های با پشتوانه ارز دیجیتال، دای (DAI) نام دارد که ارزشی معادل یک دلار دارد. قیمت دای با وثیقه گذاری ارز دیجیتال در یک قرارداد هوشمند ثابت می ماند. در ابتدا برای وثیقه گذاری در این صندوق فقط از اتریوم استفاده می شد؛ اما در حال حاضر از بعضی ارزهای دیجیتال دیگر مانند BAT هم می توان برای وثیقه گذاری استفاده کرد. برای تولید دای، کاربر باید ارز دیجیتال خود را در یک “صندوق سپرده گذاری” یا “Vault” واریز کند.
مهم ترین چالش استیبل کوین ها با پشتوانه رمز ارز، نوسان زیاد قیمتی ارز دیجیتال وابسته به آنهاست. برای حل این مشکل، باید ارزش ارز دیجیتال ذخیره شده به عنوان پشتوانه به طور قابل توجهی از ارزش کوین ها بیشتر باشد. به این ترتیب اگر قیمت ارز دیجیتال ذخیره شده کاهش یابد، Stablecoinها می توانند ارزش خود را حفظ کنند.
Stablecoin الگوریتمی
Stablecoinهای الگوریتمی ، از الگوریتم ها و قراردادهای هوشمند برای محافظت از ثبات قیمتی بهره می برند. این استیبل کوین ها، با سیاست افزایش یا کاهش عرضه (در زمان های مورد نیاز) و با استفاده از نیروهای بازار، سطح قیمت خود را ثابت نگه می دارند.
کاملا مشخص است که Stablecoinهای الگوریتمی بر خلاف سایر ارزهای ثابت، پشتوانه مالی ندارند. ارزش این ارزهای پایدار به وسیله الگوریتم های ویژه و قرارداد های هوشمند کنترل می شود. این الگوریتم ها به طور خودکار عرضه توکن را در بازار افزایش یا کاهش می دهند تا از طریق مفهوم عرضه و تقاضا، قیمت توکن را با ارز فیاتی که مدنظرشان است برابر نگه دارند. اگر ارزش این Stablecoinها در برابر دلار، یورو و یا هر ارز دیگری شروع به پایین آمدن کند، الگوریتم ها توکن ها را از گردش خارج می کنند. همچنین اگر ارزش Stablecoin بالاتر از ارز فیات برود، سیستم استیبل کوین های جدید را به بازار عرضه می کند تا با ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، قیمت استیبل کوین ها را ثابت نگه دارد.
خانواده استیبل کوین های بلاک چین ترا (Terra) از جمله مشهورترین Stablecoinهای الگوریتمی بازار ارزهای دیجیتال هستند. پروتکل ترا، از توکن حاکمیتی بومی خود به نام لونا (LUNA) برای حفظ ارزش استیبل کوین ها بهره می گیرد.
رپد توکن ها (Wrapped Tokens)
یک Wrapped Token ارز دیجیتالی است که پشتوانه آن یک ارز دیجیتال دیگر است. اصطلاح رپد به معنای “پوششی” است. یعنی توکنی که در پوشش یک توکن یا کوین دیگر قرار گرفته است. این یعنی، واحدهای یک ارز دیجیتال در یک آدرس مخصوص ریخته می شود و به ازای آن به طور خودکار در شبکه دیگر، توکن رپد ایجاد می شود.
خیلی از کارشناسان این نوع ارز دیجیتال را استیبل کوین نمی دانند چرا که کاربرد گسترده ای ندارد و چندان مستقل نیست.
از نمونه های بارز توکن رپد می توان به رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin) اشاره کرد که اولین بار روی شبکه اتریوم عرضه شد. هر توکن رپد بیت کوین با یک واحد بیت کوین پشتوانه سازی می شود؛ بنابراین قیمت هر واحد آن، برابر با یک واحد بیت کوین است.
مزیت و کاربرد استیبل کوین ها
ارزهای دیجیتال نوسان زیادی دارند. در ابتدا هدف از ارائه ارزهای پایدار این بود که ریسک معاملات تا حد امکان کاهش پیدا کرده و وابسته به یک ارز باشد (وابسته به ارز پایه). از این رو Stablecoinها به عنوان طرف مقابل (ارز پیرو) معاملات به کار گرفته شدند.
مزیت هایی مثل کارمزد پایین، امنیت بالا، حفظ حریم خصوصی و شفاف بودن امور، این ارزها را برای معامله گران جذاب کرده بود. اما بعدها کاربردهای دیگری برای آن ها در نظر گرفته شد.
1) حفظ ارزش پول
در کشورهایی با تورم بالا یا کشورهای تحریم شده، می توان از ارزهای با ارزش ثابت برای حفظ ارزش دارایی استفاده کرد. در کشورهایی تورمی بسیاری از مردم از ارزهای پایدار به عنوان جایگزینی برای ارز ملی خود در شرایط اقتصادی نامشخص استفاده می کنند.
2) تسهیل در پرداخت ها
استیبل کوین ها می توانند به جای پول نقد (و البته با محدودیت های جغرافیایی کم تر) مورد استفاده قرار بگیرند. این ارزها برای پرداخت حقوق فریلنسرها در هر کجای دنیا، خرید از سایت های فروش کالای دیجیتال و حواله پول برای افرادی که در کشور دیگری زندگی می کنند، مناسبند. استفاده از استیبل کوین ها می تواند پرداخت در سفرهای خارجی را آسان کند، زیرا نیاز به تبدیل ارزهای مختلف را از بین می برد.
استیبل کوین ها می توانند برای پرداخت وام، حقوق، حق اشتراک و پرداخت اجاره استفاده شوند. برای مثال، یک کارفرما می تواند قرارداد هوشمندی را تنظیم کند که به طور خودکار استیبل کوین را به عنوان حقوق در پایان ماه به کارکنان پرداخت کند.
3) درگاه عمومی واریز به صرافی ها
بسیاری از افراد در سراسر دنیا امکان استفاده از درگاه های پرداخت الکترونیکی، برای واریز پول فیات به صرافی را ندارند؛ بنابراین وجود استیبل کوین ها با هزینه انتقال شبکه پایین به این افراد کمک می کند.
افراد می توانند برای فعالیت در صرافی های معتبر ایرانی و بین المللی، به جای پول فیات، استیبل کوین واریز کنند، بدون اینکه حین انتقال، ارزش ارزشان کم یا زیاد شود.
4) اتوماتیک کردن پرداخت ها
دنیای آینده، پر از قراردادهای هوشمندی است که خدمات سنتی امروز مانند بانک داری، بیمه، وام دهی، اجاره و پرداخت حقوق را به صورت اتوماتیک و بدون نیاز به تأیید شخص یا نهاد ثالث انجام می دهند. در چنین شرایطی، استیبل کوین ها به دلیل ثبات ارزششان، نقش مهمی را در پرداخت های همتا به همتا ایفا خواهند کرد.
خطرات و محدودیت های استیبل کوین
- متمرکز بودن: هدف اصلی رمز ارز هایی مانند بیت کوین غیرمتمرکز بودن و حذف نهاد رابط بوده است. با این وجود ارزهای پایدار اکثرا متمرکز هستند و امکان پیگیری دارند.
- سود خیلی کم: استیبل کوین ها برای سرمایه گذارانی که دنبال کسب سود هستند، مناسب نیستند؛ چرا که نوسان خاصی ندارند.
- حسابرسی جداگانه: این ارزها برای اطمینان از درستی ساختار، به حسابرسی جداگانه نیاز دارند.
- نقدشوندگی پایین در دارایی: این مشکل، مخصوص استیبل کوین هایی است که با دارایی ها (از جمله طلا و ملک) پشتیبانی می شوند. در صورت بروز مشکل، نقد کردن این ارزها مستلزم صرف زمان زیادی است. ممکن است لازم باشد به کشوری سفر کنید، که صندوق وثیقه گذاری شده در آن قرار دارد. این کار نیاز به هزینه مالی و زمانی زیادی دارد.
- مشکلات پیش بینی نشده در پروتکل ها: برخی از ارزهای پایدار الگوریتمی، مشکلات پیش بینی نشده ای را در بازار تجربه می کنند. چنین اتفاقاتی ناشی از آن است که این استیبل کوین ها، فقط متناسب با شرایط و احساسات عادی بازار طراحی شده اند.
معرفی محبوب ترین استیبل کوین ها
در حال حاضر ده ها استیبل کوین با الگوریتم های مختلف ایجاد شده اند که محبوب ترین آن ها ارز Tether می باشد. برای مشاهده لیست تمام ارزهای پایدار در سایت کوین مارکت کپ، می توانید بر روی لینک کلیک کنید. اما ما در ادامه لیستی از محبوب ترین و پر استفاده ترین استیبل کوین ها را جهت نمونه آورده ایم.
در دسته استیبل کوین هایی با پشتوانه ارزی موارد زیر محبوبیت بیش تری دارند:
- Tether (با علامت اختصاری USDT)
- USD Coin (با علامت اختصاری USDC)
- Binance USD (با علامت اختصاری BUSD)
- TrueUSD (با علامت اختصاری TUSD)
در دسته بندی استیبل کوین های دارای وثیقه موارد زیر محبوبیت بیش تری دارند:
- بیت شیرز یو اس دی (Bitshares USD)
- دای (DAI)
در دسته بندی ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده پایدار و با ثبات Carbon شناخته شده ترین گزینه محسوب می شود.
جمع بندی
در این مقاله تلاش کردیم مرور جامعی به مبحث ارزهای پایدار و انواع آن ها داشته باشیم. همان طور که در این مقاله توضیح داده شد، استیبل کوین ها ارزهای دیجیتالی هستند که کاربردها و ویژگی های منحصر به فردی دارند. این ارزها بر خلاف اکثر ارزهای دیجیتال دیگر غیرمتمرکز نیستند و از طرفی نوسان قیمت آنچنانی ندارند.
عمده کاربرد ارزهای پایدار، به عنوان ارز متقابل در خرید و فروش های ارزهای دیگر در صرافی ها می باشد. به عبارتی افراد به جای پرداخت ارز فیات، از استیبل کوین ها برای تبادلاتشان استفاده می کنند.
در بین همه انواع ارزهای پایدار، استیبل کوین های الگوریتمی نوع غیرمتمرکز هستند که بدون نیاز به هیچ پشتوانه ای و تنها با تکیه بر الگوریتم های خاص خود کار می کنند. به همین دلیل تاکنون محبوبیت این ارزها و درجه اعتماد سرمایه گذاران به این استیبل کوین ها، به اندازه انواع دیگر ارزهای پایدار نبوده است.